Namaszczenie Chorych
Treść
l. O chorobie człowieka i jej znaczeniu w tajemnicy zbawienia.
Cierpienia i choroby ludzi zawsze należą do tych zjawisk, które budzą największe trudności i niepokoje w ludzkich sumieniach. Ci jednak, którzy wyznają chrześcijańską wiarę, mimo iż przeżywają i odczuwają tego rodzaju trudności, wspierani są światłem wiary i dzięki temu lepiej pojmują tajemnicę boleści oraz mężniej znoszą cierpienia. Dzięki bowiem nauce Chrystusowej zdają sobie sprawę z tego, co dla zbawienia nich samych oraz całego świata znaczy i wnosi cierpienie, jak również wiedzą, iż sam Chrystus miłuje chorych i że On za życia swego wielu chorych odwiedził oraz uzdrowił.
Chociaż choroba wiąże się ściśle ze stanem człowieka grzesznego, to jednak w wielu wypadkach nie może jej uważać za karę, która poszczególnym ludziom wymierzona jest za ich grzechy (por. J 9,3). Również sam Chrystus, który jest bez grzechu, wypełniając to, co napisane jest u Proroka Izajasza, w czasie swej męki był raniony i stał się uczestnikiem boleści wszystkich ludzi (por. Iz 53,4-5). Chrystus też i dotąd w członkach swoich, upodobnionych do Niego, krzyżowany jest i cierpi wtenczas, gdy my bardzo cierpimy; cierpienia te jednak zdają się być chwilowymi i lekkimi, gdy pamięta się o wiecznej chwale, którą nam one gotują (por. 2 Kor 4.17).
W samych planach Bożej Opatrzności postanowione jest, aby człowiek gorliwie walczył z wszelką chorobą i troskliwie się starał o dobro swego zdrowia, by móc w społeczności ludzkiej oraz w Kościele pełnić swoje obowiązki, gotowym jednak będąc zawsze do dopełnienia tego, co brakuje cierpieniom Chrystusa dla zbawienia świata, oczekując wyzwolenia samego stworzenia w chwale dzieci Bożych (por. l Kor 1,24; Rz 8,19-21).
Ponadto chorzy swoim przykładem mają w Kościele obowiązek przypominać innym, aby nie zapominali o rzeczach istotnych oraz nadprzyrodzonych, i wskazywać, że śmiertelne życie ludzi odkupione jest przez tajemnicę śmierci i zmartwychwstania Jezusa.
Nie tylko chorzy mają walczyć z chorobą, ale również lekarze i wszyscy, którzy w jakikolwiek sposób opiekują się chorymi, mają robić wszystko, co uznają za stosowne, celem wzmocnienia ducha i ciała ludzi chorych. Tak bowiem postępując wypełniają to słowo Chrystusa, którym On sam nakazał odwiedzać chorych, polecając troszczyć się o całego człowieka, aby wesprzeć go fizyczną pomocą i duchowym wzmocnieniem.
2. O udzielaniu namaszczenia chorych.
Ewangelia ukazuje w sposób dostateczny, jak Chrystus Pan troszczył się o choroby ciała i duszy oraz że to nakazał swoim wiernym. Ewangelia również mówi, że ustanowił On sakrament namaszczenia, podał nam to do wiadomości święty Jakub Apostoł w swoim Liście. Stąd też Kościół wprowadził dla swoich członków obrzęd namaszczenia oraz modlitwy kapłanów, polecając chorych Panu cierpiącemu i uwielbionemu, aby im przynosił ulgę oraz zbawienie (por. Jk 5,14-16), i zachęcając ich, by łącząc się dobrowolnie z męką i śmiercią Chrystusa (por. Rz 8,7) przyczynili się do dobra Ludu Bożego.
Poważnie bowiem chorujący człowiek potrzebuje specjalnej łaski Bożej, aby cierpiąc i doznając duchowego udręczenia, różnych pokus, nie osłabnąć w swojej wierze. Dlatego też Chrystus spieszy swoim chorującym wiernym z najskuteczniejszą pomocą i wspiera ich sakramentem namaszczenia.
Sprawowanie tego sakramentu polega przede wszystkim na włożeniu rąk przez kapłanów Kościoła, któremu to włożeniu towarzyszy zanoszona modlitwa i namaszczenie chorego olejem, uświęconym błogosławieństwem Bożym: obrzęd ten oznacza oraz udziela łaski sakramentu.
Sakrament ten udziela choremu łaski Ducha Świętego. Łaska owa zbawiennie wspiera całego człowieka, budzi ufność w Bogu i wzmacnia wobec zakusów szatana oraz niepokojów wobec śmierci, aby człowiek mógł nie tylko mężnie znieść, zwalczać zło mu grożące, ale również otrzymać zdrowie, jeśli to będzie potrzebne dla jego zbawienia. Łaska ta daje też, o ile to jest potrzebne, odpuszczenie grzechów i jest dopełnieniem pokuty chrześcijańskiej.
Święte namaszczenie, połączone z modlitwą wiary (por. Jk 5,15), wyraża wiarę, którą przede wszystkim winni obudzić zarówno ten, który sprawuje to namaszczenie, jak i ten, który przyjmuje sakrament. Chorego bowiem zbawi wiara, jaką sam posiada, jak i wiara Kościoła, mająca za swój przedmiot śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa – stąd bowiem czerpie swą skuteczność sakrament (por. Jk 5,15) i odnosząca się do królestwa, którego zadatek dawany jest w tym sakramencie.
3. O tych, którym namaszczenie chorych ma być udzielone.
W Liście Jakuba Apostoła stwierdza się, że namaszczenia należy udzielać chorym, aby ich podźwignąć i zbawić. Należy więc dokładać wszelkich starań i wysiłków, aby to święte namaszczenie zostało udzielone tym wiernym, którzy z powodu choroby lub starości znajdują się w niebezpieczeństwie śmierci.
Jeżeli chodzi o stwierdzenie powagi niebezpieczeństwa grożącego choremu, to wystarcza tu roztropna, czyli prawdopodobna ocena tego niebezpieczeństwa, podjęta ze spokojem i po zasięgnięciu opinii lekarza, jeśli zachodzi tego potrzeba.
Sakrament ten może być ponownie udzielony, jeżeli chory po przyjęciu namaszczenia wyzdrowiał albo jeśli ta sam choroba, na którą cierpi, wzmogła się bardziej.
Można również udzielić choremu świętego namaszczenia przed operacją, ilekroć niebezpieczna choroba jest powodem tejże operacji.
Starcom, których siły są już znacznie osłabione, można udzielić świętego namaszczenia nawet i wtedy, gdy nie przewiduje się ich poważnej choroby.
Również i dzieciom można udzielić świętego namaszczenia wtedy, gdy posiadają już dostateczne rozeznanie umysłowe, by móc otrzymać wzmocnienie, jakie daje ten sakrament.
Jeśli chodzi o chorych, którzy utracili już czucie lub używanie rozumu, to można im wtenczas udzielić świętego namaszczenia, gdy się przypuszcza, że będąc przy zdrowym użyciu rozumu jako wierzący prawdopodobnie o to poprosiliby.
Kapłan wezwany do chorego, który już umarł, ma pomodlić się w jego intencji do Boga, aby mu odpuścił grzechy i łaskawie przyjął go do swego królestwa; namaszczenia jednak nie powinien udzielać. Jeżeli zaś ma wątpliwości, czy chory rzeczywiście umarł, może mu udzielić tego sakramentu w sposób warunkowy.
4. O szafarzu namaszczania chorych.
Właściwym szafarzem namaszczenia chorych jest tylko sam kapłan. Posługę tę zwyczajnie wykonują biskupi, proboszczowie oraz ich współpracownicy, kapłani, którym w szpitalach powierzona jest troska o chorych lub starców, jak również przełożeni kleryckich zakonów wyjętych.
Pozostali kapłani mogą udzielić namaszczenia za zgodą szafarzy, o których jest mowa wyżej. W wypadkach zaś konieczności wystarcza pozwolenie domniemane, o udzieleniu jednak namaszczenia powinni oni powiadomić proboszcza lub kapelana szpitala.
5. O tym, co jest potrzebne do namaszczenia.
Do sakramentu używa się oleju pochodzącego z oliwek. Olej, używany przy namaszczeniu chorych, powinien być poświęcony do tego celu przez biskupa albo przez kapłana, który na mocy samego prawa lub specjalnego pozwolenia Stolicy Apostolskiej jest do tego upoważniony. Biskup dokonuje święcenia oleju chorych w Wielki Czwartek. Namaszczenia chorego dokonuje się na jego czole i rękach. W wypadkach jednak konieczności wystarcza jedno namaszczenie na czole lub ze względu na szczególne okoliczności chorego, na innej części ciała, która stosowniej nadaje się do tego.
Namaszczenie chorych w pytaniach i opowiedziach:
Kto jest szafarzem sakramentu namaszczenia chorych?
Szafarzem sakramentu namaszczenia chorych jest biskup lub prezbiter. Wiatyku (Komunii świętej przyjmowanej w obliczu śmierci) może udzielać diakon lub ktoś, kto uzyskał od biskupa upoważnienie do rozdawania Eucharystii wiernym.
Czy z namaszczeniem chorych wiążą się jeszcze jakieś inne posługi?
Wszyscy ci, którzy pomagają chorym, uczestniczą w posłudze miłości Chrystusa, który przyszedł na świat, by pokonać zło, jakim jest cierpienie. Rodziny i przyjaciele chorych w sposób szczególny uczestniczą w posłudze pocieszenia. „Jeżeli stan chorego pogorszy się, mają oni obowiązek poinformować księdza i w łagodnych słowach, mądrze przygotować chorego do przyjęcia sakramentu we właściwym czasie”.
Kiedy katolik powinien przyjąć namaszczenie?
Wprowadzenie do obrzędu namaszczenia chorych w następujący sposób reguluje kwestie związane ze sprawowaniem sakramentu:
1. List św. Jakuba stwierdza, że chorych należy namaszczać po to, aby ich zbawić i przezwyciężyć ich chorobę. Należy szczególnie troszczyć się o to, aby sakrament ten przyjmowali ludzie, którzy poważnie niedomagają z powodu choroby lub podeszłego wieku. Wystarczy mądry i zgodny z prawdopodobieństwem sąd o tym, czy choroba jest poważna; jeśli tak, nie należy żywić skrupułów. O ile to konieczne, można poradzić się lekarza.
2. Sakrament można przyjąć powtórnie, jeżeli chory odzyska siły, a potem stan jego znów się pogorszy albo jeśli nastąpi pogorszenie w trakcie tej samej choroby.
3. Jeżeli schorzenie jest poważne, chory powinien przyjąć sakrament namaszczenia przed operacją chirurgiczną.
4. Ludzie starzy mogą przyjmować namaszczenie, kiedy czują się słabi, mimo że nie ma niebezpieczeństwa groźnej choroby.
5. Chore dzieci mogą przyjmować namaszczenie, jeżeli są już na tyle świadome, żeby sakrament mógł przynieść im pocieszenie.
6. Zarówno prywatne, jak i publiczne nauczanie powinno zachęcać wiernych do tego, aby w razie potrzeby prosili o sakrament chorych, a gdy przyjdzie czas, przyjmowali go pobożnie i z całkowitą wiarą. Nie wolno tracić sakramentu na skutek ciągłego odkładania chwili jego przyjęcia. Wszystkich, którzy opiekują się chorymi, trzeba informować o znaczeniu i skutkach sakramentu.
7. Sakrament chorych można sprawować nad osobami nieprzytomnymi, lub takimi, które straciły zdolność posługiwania się rozumem, o ile jako chrześcijanie prosili o niego, gdy cieszyli się pełnią władz umysłowych.
8. Jeżeli ksiądz wezwany został do osoby zmarłej, powinien modlić się, prosząc dla niej o odpuszczenie grzechów i łaskawe przyjęcie do królestwa niebieskiego. W takiej sytuacji kapłan nie może jednak celebrować sakramentu namaszczenia. Jeżeli zachodzi wątpliwość co do tego, czy chory jeszcze żyje, ksiądz może udzielić sakramentu namaszczenia warunkowo.
Jak przygotować się do sakramentu namaszczenia chorych?
Przed przyjściem księdza wystarczy przygotować mały stolik nakryty białym obrusem, na którym powinien stać krucyfiks i dwie zapalone świece. Jeżeli ksiądz ma przynieść Najświętszy Sakrament, potrzebna jest także czarka z wodą, w której mógłby umyć palce. Jeżeli chory chce wyspowiadać się z grzechów, członkowie rodziny powinni wyjść z pokoju, ale dobrze by było, gdyby po zakończeniu spowiedzi wrócili i włączyli się w modlitwę.
Chorzy przygotowują się do sakramentu poprzez modlitwę. Należy zachęcać ich do modlitwy w samotności, z rodzinami, przyjaciółmi lub tymi, którzy sprawują nad nimi opiekę. Także księża powinni być gotowi do modlitwy z chorymi.